Spawanie elektrodą MMA – kompleksowy przewodnik

Spawanie elektrodą otuloną, znane jako metoda MMA, to popularna technika łączenia metali. Jest uniwersalna i stosowana od lat. Ten przewodnik wyjaśnia podstawy i pomaga dobrać odpowiednie elektrody.

Czym jest spawanie elektrodą otuloną (MMA)?

Spawanie elektrodą otuloną to uniwersalna metoda. Nazywa się ją też metodą MMA. Nazwa MMA pochodzi od angielskiego skrótu Manual Metal Arc. Jest to jedna z najstarszych technik spawalniczych. Polega na wytworzeniu łuku elektrycznego. Łuk powstaje między elektrodą a spawanym materiałem. Elektroda topli się podczas pracy. Jej krople tworzą jeziorko spawalnicze. Jeziorko krzepnie, tworząc spoinę.

Metoda MMA jest idealna dla profesjonalistów. Nadaje się również dla amatorów. Wykorzystuje się ją w małych warsztatach. Jest popularna przy pracach hobbystycznych. Można nią spawać w różnych pozycjach. Spawanie jest możliwe w wielu miejscach. Nie wymaga osłony gazowej z butli.

Budowa elektrody otulonej

Elektroda otulona składa się z dwóch części. Ma metalowy rdzeń w środku. Rdzeń jest otoczony specjalną otuliną. Elektrody MMA składają się z rdzenia i minerałów w otulinie. Otulina pełni wiele funkcji. Stabilizuje łuk elektryczny. Chroni płynny metal przed atmosferą. Wydziela gazy pod wpływem ciepła. Gazy osłaniają jeziorko spawalnicze. Otulina formuje też żużel. Wprowadza dodatkowe pierwiastki stopowe. Grubość otuliny bywa różna. Wyróżniamy elektrody cienko-, średnio- i grubo otulone. Cienka otulina to około 20%. Średnia ma 20-40%. Gruba otulina przekracza 40%.

Rodzaje elektrod spawalniczych MMA

W metodzie MMA stosuje się różne typy elektrod. Różnią się rodzajem otuliny. Otulina decyduje o właściwościach spoiny. Wyróżniamy kilka głównych typów. Są to elektrody rutylowe i zasadowe. Stosuje się też elektrody celulozowe i kwaśne. Istnieją również elektrody specjalne.

Elektrody rutylowe (R)

Elektrody rutylowe są bardzo popularne. Są uniwersalne i łatwe w użyciu. Cechuje je łatwość zapłonu łuku. Spawanie jest stabilne i płynne. Dają gładką spoinę. Żużel łatwo odchodzi. Elektrody rutylowe są polecane dla początkujących. Nadają się do spawania stali niskowęglowych. Stosuje się je do stali niskostopowych. Średniootulona elektroda rutylowo-celulozowa jest uniwersalna. Jest polecana do spawania we wszystkich pozycjach. Przykładowe elektrody rutylowe to ESAB-SVEL OK 46.00. Inne to Lincoln Electric Omnia 46. Można też używać OZS-12.

Elektrody zasadowe (B)

Elektrody zasadowe dają wysokiej jakości spoiny. Są stosowane w odpowiedzialnych konstrukcjach. Spoina ma dobre właściwości mechaniczne. Jest odporna na pękanie. Elektrody zasadowe wymagają suszenia przed użyciem. Suszenie odbywa się w wysokiej temperaturze. Suszy się je w 300-350 °C przez 1-2 godziny. Nie przesuszać elektrody przed użyciem. Przechowywanie elektrod zasadowych wymaga suchych warunków. Wilgotność powinna być poniżej 50%. Przechowywanie w garażu może powodować tłumienie. Wymagają kalcynacji przed spawaniem.

Elektrody zasadowe Paton UONI 13/55 ELITE to przykład. Opracowano je z ekspertami DZZU IES im. Paton. Dają dobrej jakości spoinę.

Elektrody celulozowe (C)

Elektrody celulozowe dobrze sprawdzają się na zewnątrz. Nadają się do pracy w różnych warunkach. Dają głębokie wtopienie. Są dobre do spawania rur. Wymagają sezonowania. Sezonowanie odbywa się w 70-90°C. Trwa 24 godziny. Najlepsze będą elektrody celulozowe do pracy na świeżym powietrzu.

Elektrody kwaśne (A)

Elektrody kwaśne dają gładką spoinę. Żużel łatwo odchodzi. Są mniej popularne. Ich spoina może być podatna na pękanie. Stosuje się je rzadziej niż rutylowe czy zasadowe.

Jak dobierać elektrody spawalnicze?

Dobór elektrody zależy od kilku czynników. Ważny jest rodzaj spawanego materiału. Liczy się pozycja spawania. Grubość spawanego elementu ma znaczenie. Rodzaj spawarki też wpływa na wybór. Spawarki transformatorowe wymagają innych elektrod. Spawarki inwertorowe są bardziej uniwersalne.

Dobór elektrody do materiału

• Do stali niskowęglowych i niskostopowych: Polecane są elektrody rutylowe. Są łatwe w obsłudze.
• Do stali nierdzewnej: Stosuje się specjalne elektrody. Elektrody ze stali nierdzewnej oferują odporność na korozję. Zapewniają wytrzymałość. Norma AWS A-5.4-92 określa standardy. Elektrody niskowęglowe, jak E308L, minimalizują wytrącanie węglików. Używaj elektrod E308L do stali nierdzewnej 304. Minimalizują porowatość. Elektrody E309L łączą stal nierdzewną z węglową. Elektrody E316L są do środowisk z chlorkami.
• Do żeliwa: Spawanie żeliwa jest trudne. Żeliwo jest kruche. Elektrody do żeliwa oznaczane są EŻ. Elektrody otulone służą do spawania żeliwa na zimno. Mają stabilny łuk. Wymagają niskiego prądu. Elektrody Metalweld spawają różne typy żeliwa szarego. CASTWELD Ni dobrze zwilża żeliwo. MONEL jest do materiałów narażonych na wodę morską.
• Do aluminium: Wymagane są specjalne elektrody. Jaka elektroda do aluminium? Stosuje się elektrody dedykowane stopom aluminium.

Dobór elektrody do grubości materiału

Średnica elektrody zależy od grubości materiału. Średnica rdzenia elektrody wynosi od 1,6 mm do 6 mm. Poniższa tabela pokazuje typowe zależności.

Grubość materiału	Zalecana średnica elektrody
1.5-2.5 mm	1.6 mm
2.5-3.5 mm	2 mm
3-5.5 mm	2.5 mm
6-9 mm	4 mm
7.5-10 mm	5 mm
9-12 mm	6 mm

Dla cienkich materiałów (do 3 mm) użyj cieńszych elektrod. Dla średnich grubości (od 3 do 10 mm) stosuj elektrody 2.5-4 mm. Grube materiały (powyżej 10 mm) wymagają elektrod 5-6 mm.

Zalecana średnica elektrody w zależności od grubości materiału.

Parametry spawania MMA

Poprawne parametry są kluczowe. Należą do nich prąd spawania i napięcie. Ważna jest też prędkość spawania. Prąd spawania dobiera się do średnicy elektrody. Dla elektrody 2 mm prąd wynosi 40-70 A. Elektroda 4 mm wymaga 130-200 A. Elektroda 5 mm potrzebuje 170-250 A. Nie przekraczać zakresów właściwych prądów. Prędkość spawania wynosi średnio 0,1-0,4 m/min.

Przygotowywanie i przechowywanie elektrody

Elektrody wymagają właściwego traktowania. Elektrody zasadowe należy suszyć przed użyciem. Temperatura dosuszania elektrod zasadowych to 300°C. Trwa to 1-2 godziny. Elektrody celulozowe wymagają sezonowania. Sezonowanie odbywa się w 70-90°C. Trwa 24 godziny. Przechowuj elektrody w suchym miejscu. Wilgotność powinna być poniżej 50%. Najlepiej kupić je w małych opakowaniach. Mają wtedy mniej czasu na tłumienie.

Spawarki z funkcją MMA

Do spawania MMA potrzebna jest spawarka. Stosuje się spawarki transformatorowe. Nowoczesne spawarki to modele inwertorowe. Technologia inwertorowa zapewnia stabilniejszy łuk. Spawarki inwertorowe są lżejsze i bardziej przenośne. Często mają dodatkowe funkcje. Funkcje spawarki MMA ułatwiają pracę. Należą do nich Hot Start, Arc Force i Anti Stick.

Zalety i wady metody MMA

Metoda MMA ma wiele zalet. Jest bardzo uniwersalna. Można spawać nią w każdej pozycji. Spawanie jest możliwe w różnych miejscach. Nie wymaga gazu osłonowego. Sprzęt jest stosunkowo prosty. Jest to metoda efektywna. Można realizować łatwe i skomplikowane projekty.

Ma też pewne wady. Prędkość spawania jest niższa. Wytwarza się dużo żużla. Wymaga to późniejszego czyszczenia spoiny. Emisja dymu jest większa. Wymaga to dobrej wentylacji.

MMA to wszechstronna i efektywna metoda spawania, dzięki której można z powodzeniem realizować zarówno łatwe, jak i bardzo skomplikowane projekty.

Wskazówki dla początkujących

Zacznij naukę od podstaw. Metoda MMA jest dobra na początek. Jest najmniej skomplikowana w obsłudze. Początkującym polecamy elektrody rutylowe. Zacznij naukę od pozycji podolnej (PA). To najprostsza pozycja. Wybierz odpowiednią spawarkę. Ćwicz spawanie w domu na złomie metalowym. Spawanie elektrodą nie jest trudne. Można nauczyć się spawać samodzielnie. Podstawy spawania można opanować w krótkim czasie. Ważne są regularne ćwiczenia.

Podsumowanie

Spawanie elektrodą MMA to fundamentalna umiejętność. Jest uniwersalna i szeroko stosowana. Wybór odpowiedniej elektrody jest kluczowy. Zależy od materiału, pozycji i grubości. Pamiętaj o właściwych parametrach. Przechowuj elektrody poprawnie. Metoda MMA jest dostępna dla każdego. Warto nauczyć się spawać tą techniką.